zkSync là gì? Mảnh ghép Layer 2 tiềm năng của Ethereum

Việc có khối lượng giao dịch quá lớn khiến hạ tầng mạng lưới Ethereum không đáp ứng kịp dẫn đến sự tắc nghẽn mạng, phí gas tăng cao.

Do đó, nhiều dự án sử dụng giao thức mở rộng layer 2 đã ra đời để giải quyết những vấn đề này để tăng hiệu suất của mạng. zkSync là một trong số đó, và nó mang lại khả năng mở rộng mà không ảnh hưởng đến bảo mật. 

Vậy zkSync là gì? Bài viết sau CryptoViet Info sẽ cung cấp cho bạn những thông tin về dự án zkSync.

zkSync là gì?

zkSync là một giải pháp mở rộng quy mô cho Ethereum, hỗ trợ thanh toán, hoán đổi mã thông báo và NFT trên Layer 2. Đây là nền tảng sử dụng công nghệ Zero Knowledge (ZK) Rollup lấy người dùng làm trung tâm từ Matter Labs.

Khái niệm Zk-Rollup

Zk-Rollup là một giải pháp mở rộng quy mô L2, trong đó tất cả funds được nắm giữ bởi một hợp đồng thông minh trên chuỗi chính, còn việc tính toán và lưu trữ được thực hiện ngoài chuỗi. Kiến trúc này có những ưu điểm nổi bật sau:

• Các Rollup validator không bao giờ có thể làm gián đoạn trạng thái hoặc đánh cắp tiền từ funds (không giống như Sidechains).
• Người dùng luôn có thể lấy tiền ngay cả khi (các) trình xác thực ngừng hợp tác (không giống như Plasma).
• Nhờ có validity proofs, cả người dùng hay một bên đáng tin cậy nào khác đều không cần trực tuyến để giám sát khối Rollup nhằm ngăn chặn gian lận (không giống như Optimistic Rollups).

Nói cách khác, Zk-Rollup kế thừa bảo mật nghiêm ngặt của L1.

zkSync hoạt động như thế nào?

zkSync hoạt động dựa trên công nghệ ZK rollup để xây dựng các giải pháp Layer 2 cho Ethereum. Dưới đây là cách zkSync hoạt động:

• Off-chain transactions: Các giao dịch được thực hiện ngoại tuyến, nghĩa là không cần phải gửi trực tiếp lên chuỗi chính của Ethereum. Thay vào đó, các giao dịch được thực hiện và xác minh trên zkSync Layer 2.
• Zero-Knowledge proofs: Các giao dịch ngoại tuyến được chứng thực bằng cách sử dụng Zero-Knowledge proofs (chứng minh không tiết lộ thông tin) để đảm bảo tính xác thực và bảo mật của giao dịch.
• Giao dịch Batching: Các giao dịch ngoại tuyến được gộp lại thành một giao dịch duy nhất. Thay vì gửi từng giao dịch một, zkSync gửi kết quả tổng cộng của tất cả các giao dịch đó lên chuỗi chính của Ethereum.
• Xác minh trên chuỗi chính (On-chain verification): Giao dịch gộp được gửi lên chuỗi chính của Ethereum để được xác minh. Một lần được xác minh, kết quả của các giao dịch ngoại tuyến sẽ được ghi lại trên chuỗi chính.

Tính chất của zkSync cho phép nó cung cấp các lợi ích như tăng tốc độ xử lý giao dịch, giảm chi phí giao dịch và tiết kiệm không gian lưu trữ trên chuỗi chính của Ethereum. Nó giúp tăng khả năng mở rộng và cải thiện trải nghiệm người dùng khi sử dụng Ethereum.

Các sản phẩm của Matter Labs

Matter Labs là một công ty công nghệ blockchain chuyên về phát triển các giải pháp Layer 2 và công nghệ Zero-Knowledge proofs. Các sản phẩm và dự án nổi bật của Matter Labs bao gồm:

• zkSync Lite: zkSync Lite là giai đoạn đầu tiên của zkSync, trong giai đoạn này zkSync chưa hỗ trợ các hợp đồng thông minh (smart contract). Tuy nhiên, người dùng vẫn có thể thực hiện gửi, rút, hoán đổi một số token và cũng có thể tạo ra (mint) các phiên bản không thể thay đổi (NFT).
• zkSync Era: zkSync Era là bản cập nhật của zkSync Lite, bên cạnh những tính năng mới như Account Abstraction (trừu tượng hóa tài khoản) thì zkSync Era còn hỗ trợ zkEVM để cho phép các hợp đồng thông minh có thể hoạt động dễ dàng trên mạng zkSync.
• zkPorter: Đây là một giải pháp Layer 2 khác của Matter Labs dựa trên công nghệ zkRollup. zkPorter nhằm mục tiêu tăng cường khả năng mở rộng và hiệu suất cho mạng blockchain.
• Plonk: Đây là một công nghệ Zero-Knowledge proofs được phát triển bởi Matter Labs. Plonk cho phép chứng minh tính đúng đắn của dữ liệu mà không tiết lộ thông tin cụ thể, đồng thời cung cấp khả năng mở rộng và tốc độ cao.
• Fractal: Fractal là một giao thức mở cho phát triển và triển khai ứng dụng Layer 2 trên Ethereum. Nó cung cấp các công cụ và tài liệu hỗ trợ cho nhà phát triển để xây dựng các giải pháp Layer 2 dựa trên công nghệ zkRollup.

Các sản phẩm và dự án của Matter Labs nhằm mục tiêu cải thiện khả năng mở rộng, hiệu suất và tính riêng tư trên mạng Ethereum và các nền tảng blockchain khác.

Các đặc trưng quan trọng của zkSync

zkSync sử dụng Zero-Knowledge proofs để đảm bảo tính xác thực và bảo mật của các giao dịch. Các giao dịch được chứng minh mà không tiết lộ thông tin cụ thể về các giao dịch và số dư của người dùng. Bằng cách thực hiện các giao dịch ngoại tuyến và gửi kết quả tổng cộng lên chuỗi chính của Ethereum, zkSync giúp tăng tốc độ xử lý giao dịch so với việc thực hiện trực tiếp trên chuỗi chính.

Vì các giao dịch ngoại tuyến không phải mất phí gas để xử lý trên chuỗi chính, zkSync giúp giảm chi phí giao dịch đáng kể. Người dùng chỉ cần trả phí gas khi chuyển tiền vào hoặc ra khỏi zkSync.

zkSync được tích hợp chặt chẽ với chuỗi chính của Ethereum, cho phép người dùng dễ dàng chuyển tiền và tài sản giữa zkSync và Ethereum. Điều này đảm bảo tính tương thích và khả năng tương tác với các dApp và hợp đồng thông minh trên Ethereum. zkSync không chỉ hỗ trợ chuyển tiền Ethereum mà còn hỗ trợ chuyển tiền và trao đổi các token tiêu chuẩn ERC-20 trên nền tảng zkSync.

Ngoài ra, zkSync đang phát triển hàng trăm ứng dụng phi tập trung (dApp) mới được chuyển từ mạng Ethereum. Bạn có thể tìm hiểu thêm về các dApp mới trên zkSync hàng tháng tại đây. Để sử dụng các tính năng trên zkSync, bạn cần tải ví Argen. Tài khoản Ethereum layer-1 trong ví Argen được gọi là "Argent Vault".

Tương tự như các ví khác, bạn cần nạp tiền vào ví Argen để sử dụng. Để nạp tiền, bạn cần chuyển số tiền hiện có từ một ví khác như sàn giao dịch hoặc MetaMask sang ví Argent layer-1. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể trả một khoản phí nhỏ để thiết lập và kích hoạt tài khoản zkSync từ tất cả các địa chỉ Ethereum.

Giải pháp thứ hai giúp bạn tiết kiệm phí gas giữa layer-1 và layer-2 hơn. Trong nhiều trường hợp, người dùng có thể mua tiền mã hoá hoặc stablecoin từ Ramp để cấp tiền cho tài khoản zkSync.

Người dùng được hỗ trợ giao dịch trên layer-2 zk-Rollups thông qua sàn giao dịch phi tập trung ZigZag. Đây là nơi mà bạn có thể hoán đổi các token với mức phí hấp dẫn và zk-Rollups cung cấp các tính năng và sổ lệnh tương tự như các sàn giao dịch phi tập trung khác.

Mặc dù đang trong giai đoạn phát triển ban đầu, zkSync cũng không bỏ qua lĩnh vực giải trí như game và NFT. NFT cũng được sử dụng để đáp ứng nhu cầu sở hữu, giao dịch và thu hút người dùng. Các bộ sưu tập NFT (ví dụ như zkPunks) được sao chép từ phiên bản gốc trên Ethereum như CryptoPunks.

Các dự án DAO trên zkSync đã có vị trí nhất định trong thị trường tiền điện tử. Một số dự án nổi bật trong lĩnh vực này bao gồm OlympusDAO và Alchemix. Những điểm đặc trưng này làm cho zkSync trở thành một giải pháp Layer 2 hấp dẫn cho việc tăng tốc và cải thiện trải nghiệm sử dụng của Ethereum.

Ưu và Nhược điểm của zkSync là gì?

Ưu điểm

Có một số ưu điểm quan trọng của zkSync:

• Tăng tốc và giảm chi phí giao dịch: zkSync sử dụng công nghệ ZK rollup để thực hiện các giao dịch ngoại tuyến và chỉ gửi kết quả tổng cộng lên chuỗi chính Ethereum. Điều này giúp tăng tốc độ xử lý giao dịch và giảm chi phí gas so với việc thực hiện giao dịch trực tiếp trên chuỗi chính.
• Tính bảo mật và riêng tư: zkSync sử dụng công nghệ Zero-Knowledge proofs để chứng minh tính đúng đắn của các giao dịch mà không tiết lộ thông tin cụ thể. Điều này đảm bảo tính riêng tư và an toàn cho người dùng.
• Tích hợp dễ dàng: zkSync tích hợp chặt chẽ với chuỗi chính Ethereum và hỗ trợ các token tiêu chuẩn ERC-20. Người dùng có thể dễ dàng chuyển tiền và tài sản giữa zkSync và Ethereum, và tương tác với các dApp và hợp đồng thông minh trên Ethereum một cách thuận tiện.
• Mở rộng khả năng sử dụng: zkSync là một giải pháp Layer 2 mã nguồn mở, cho phép nhà phát triển xây dựng và triển khai ứng dụng và hợp đồng thông minh trên nền tảng này. Nó cung cấp các công cụ và tài liệu hỗ trợ để phát triển dễ dàng và linh hoạt.
• Hỗ trợ đa tài sản: zkSync không chỉ hỗ trợ chuyển tiền Ethereum mà còn hỗ trợ chuyển tiền và trao đổi các token tiêu chuẩn ERC-20. Điều này tạo ra tính linh hoạt và đa dạng cho người dùng khi sử dụng zkSync.
• Hệ sinh thái phát triển đa dạng: zkSync đã thu hút sự quan tâm và tham gia của nhiều dự án và cộng đồng phát triển, tạo ra một hệ sinh thái phong phú và đa dạng, từ giao dịch, NFT, đến các dự án DAO. Điều này tạo ra nhiều cơ hội và tiềm năng cho sự phát triển và ứng dụng của zkSync.

Những ưu điểm này khiến zkSync trở thành một giải pháp hứa hẹn để nâng cao hiệu suất và trải nghiệm người dùng trên mạng Ethereum.

Nhược điểm

Mặc dù zkSync có nhiều ưu điểm, cũng có một số nhược điểm cần lưu ý:

• Giới hạn khả năng mở rộng: Mặc dù zkSync có thể tăng tốc độ xử lý giao dịch và giảm chi phí, nó vẫn có giới hạn về khả năng mở rộng. Khi có quá nhiều giao dịch trên zkSync, có thể xảy ra tắc nghẽn và ảnh hưởng đến hiệu suất của hệ thống.
• Thời gian rút tiền kéo dài: Một điểm nhược điểm khá phổ biến của các giải pháp Layer 2 là thời gian rút tiền. Trên zkSync, việc rút tiền từ Layer 2 về chuỗi chính Ethereum có thể mất một khoảng thời gian tương đối dài so với giao dịch trực tiếp trên chuỗi chính.
• Phụ thuộc vào chuỗi chính: zkSync là một giải pháp Layer 2 phụ thuộc vào chuỗi chính Ethereum. Do đó, nếu có sự cố xảy ra trên chuỗi chính, như tắc nghẽn mạng hoặc lỗi bảo mật, có thể ảnh hưởng đến hoạt động của zkSync.
• Rủi ro an ninh: Mặc dù zkSync sử dụng các phương pháp bảo mật tiên tiến như Zero-Knowledge proofs, không có hệ thống nào là hoàn toàn miễn phí khỏi rủi ro an ninh. Các lỗ hổng bảo mật mới có thể phát hiện ra và tạo ra mối đe dọa đối với zkSync và các người dùng của nó.
• Hạn chế tích hợp: Một số dApp hoặc hợp đồng thông minh có thể không tương thích hoặc khó tích hợp với zkSync. Điều này có thể giới hạn khả năng sử dụng và tiện ích của zkSync trong một số trường hợp.
• Mức độ sẵn sàng của dApp: Mặc dù có hàng trăm dApp được chuyển từ mạng Ethereum sang zkSync, việc chuyển đổi và phát triển các ứng dụng mới trên zkSync vẫn đang trong quá trình phát triển. Do đó, có thể gặp hạn chế về số lượng và tính sẵn sàng của dApp trên zkSync so với mạng Ethereum.

Những nhược điểm này là những yếu tố cần xem xét khi sử dụng zkSync và cân nhắc với các yêu cầu và ứng dụng cụ thể.

zkSync khác với Optimistic như thế nào?

Đặc điểm chung của zkSync và Optimistic đều là layer 2 của Ethereum. Hai dự án này để sinh ra với mục tiêu chung là cải thiện khả năng mở rộng, tốc độ giao dịch và giảm phí gas trên mạng chính. Ngoài ra, zkSync và Optimistic có một điểm chung khác là đều sử dụng công nghệ rollups.

Tuy nhiên công nghệ rollups có 2 bản thể đó là Optimistic và Zero-knowledge rollups, zksync hiện tại sử dụng công nghệ Zero-knowledge rollups (zk rollups), còn Optimistic sử dụng công nghệ Optimistic rollups. Vậy hai dự án này khác nhau như thế nào, chúng ta cùng tìm hiểu nhé!

Security

ZK rollups cung cấp rất nhiều tính năng thú vị thu hút người dùng hơn so với Optimistic. Nó có công cụ bảo mật mật mã chủ động. Không giống như Optimistic rollups, ZK loại bỏ sự phụ thuộc vào người dùng bằng các bằng chứng mật mã (Mô hình toán học).

Optimistic rollups liên quan đến việc dựa vào người dùng ở trạng thái gốc mới của sidechain mà không cần xác minh Rollup contract. Trên Optimistic không thực hiện bất kỳ xác nhận nào. Tuy nhiên, người dùng có thể theo dõi từng giao dịch trên L1 và sẽ ngăn chặn bất kỳ hành vi gian lận nào bằng cách xóa trạng thái gốc.

Scalability

Về mặt mở rộng mạng, Optimistic rollups tốn thời gian hơn nhiều khi xác thực các giao dịch, vì chúng phụ thuộc vào các hợp đồng thông minh ở layer 2. Do đó, Optimistic rollups ít có khả năng mở rộng hơn so với ZK rollups.

Gas fee

ZK rollups có phí gas rẻ hơn nhiều, điều này giúp mở ra nhiều cơ hội hơn cho người dùng trải nghiệm hệ sinh thái zkSync.

Thông tin về zkSync Token

Sau khi tìm hiểu zkSync là gì, hãy cùng CryptoViet Info tìm hiểu qua một số thông tin về token dự án nhé!

zkSync token

• Token name: Updating…
• Ticker: Updating…
• Blockchain: Updating…
• Contract: Updating...
• Token type: Updating…
• Total Supply:  Updating…
• Circulating Supply: Updating…

Token Use Cases

• Updating…

Token Allocation

• Updating…

Token Release Schedule

• Updating…

Roadmap

Quá trình phát triển của zkSync được chia thành các giai đoạn như sau:

• Giai đoạn 1: Phát triển zkSync 1.0, hiện đổi tên thành zkSync Lite. 
• Giai đoạn 2: Phát triển zkSync 2.0, kết hợp zkSync 1.0 và zk-Porter. 
• Giai đoạn 3 (zkSync Era): Đổi tên thành zkSync Era, áp dụng zkEVM và chuyển dự án thành mã nguồn mở, đây cũng là giai đoạn hiện tại của zkSync. 
• Giai đoạn 4: Tập trung vào Decentralization và anti-censorship, nghĩa là zkSync sẽ hướng đến tính phi tập trung và không chịu sự kiểm duyệt bằng cách loại bỏ hoàn toàn quyền kiểm soát của Matter Labs và trao quyền cho cộng đồng.

Về chi tiết hành trình phát triển của zkSync:

• Tháng 12/2019: Matter Labs giới thiệu zkSync đến cộng đồng, với tầm nhìn phát triển Zk-Rollup trên Ethereum.
• Tháng 6/2020: zkSync v1 được triển khai trên mainnet.
• Tháng 5/2021: Ra mắt phiên bản nâng cấp zkSync v1.x, bao gồm chức năng NFT và swap.
• Tháng 6/2021: Giới thiệu zkSync 2.0, với mục tiêu tiến tới zkEVM.
• Tháng 2/2022: zkSync 2.0 Testnet.
• Tháng 2/2023: Matter Labs thông báo đổi tên zkSync 2.0 thành zkSync Era.
• Tháng 3/2023: zkSync Era chính thức ra mắt mainnet và chào đón người dùng.

Đội ngũ dự án

zkSync là một dự án của Matter Labs tập trung vào việc cung cấp cho người dùng các trải nghiệm tốt nhất trên mạng lưới Ethereum. Phiên bản đầu tiên của zkSync được phát hành trên mạng chính Ethereum vào tháng 6 năm 2020. Hiện tại, đội ngũ dự án đã khởi chạy phiên bản thứ hai của zkSync và sẽ mainnet vào ngày 28 tháng 10 năm 2022.

Các nhà đầu tư của zkSync

Matter Labs đã công bố khoản tài trợ mới trị giá 50 triệu đô la Mỹ vào dự án zkSync (trước đó, dự án đã gọi vốn được 6 triệu đô la Mỹ tại vòng Series A vào tháng 2 năm nay).

Khoản tài trợ Series B do Andreessen Horowitz (a16z) dần đầu cùng với các nhà đầu tư khác như Placeholder, Dragonfly và 1kx. Ngoài ra, vòng đầu tư này còn có sự tham gia của các nhà đầu tư khác như Blockchain.com, Crypto.com, Consensys, ByBit, OKEx, Alchemy, Covalent, BECO Capital, và sự tham gia của những người sáng lập và lãnh đạo của AAVE, Paraswap, Lido, Futureswap, Gnosis, Rarible, Aragon, Liquity, Celer, Connext, Perpetual, Euler, Opium,...

Mới nhất, Matter Labs đã xác nhận vào ngày 16 tháng 11 rằng họ đã kết thúc vòng tài trợ Series C trị giá 200 triệu đô la do Blockchain Capital và Dragonfly đồng dẫn đầu. Dự án hiện đã huy động được 458 triệu đô la trong tất cả các vòng, bao gồm 200 triệu đô la từ BitDAO được dành để tài trợ cho các dự án hệ sinh thái.

Lời kết

Vậy là bạn đã tìm hiểu qua bài viết zkSync là gì? Mảnh ghép Layer 2 tiềm năng của Ethereum. CryptoViet Info hy vọng bài viết sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích nhất.

Tìm hiểu thêm:

• Scroll là gì? Tương lai của giải pháp mở rộng zkEVM
• StarkWare là gì? Giải pháp mở rộng Layer 2 cho Ethereum
• Shibarium Blockchain là gì? Giải pháp Layer 2 của Shiba Inu